BİTLİS’te milattan önce 312 yılında inşa edilen Bitlis Kalesi’nde başlatılan arkeolojik kazılarda, 1500’lü yıllarda Osmanlı döneminde kalede yaşayanların su ihtiyacını karşılayan, pişmiş topraktan yapılmış su dağıtım sistemi bulundu. Bitlis İl Kültür ve Turizm Müdürü Ali Fuat Eker, su kemerleri ile getirilen temiz suyun, yapılan bu dağıtım sistemiyle saray bölümü ve Sinan Bey Hamamı’nın yanındaki sarnıca taşındığını söyledi.
Bitlis Kalesi’nde Ahlat Müze Müdürlüğü bünyesinde 2004 yılında başlatılan arkeolojik kazılar, Eren Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yunus Emre Karasu’nun bilimsel danışmanlığında, 20 kişilik ekiple sürdürülüyor. Kalede yapılan kazılarda şu ana kadar çok sayıda mimari yapı, sikke, lüle taşı, küp, kandiller, seramik parçaları, cam, metal ve kemik objeler gün yüzüne çıkarılırken, bu yılki kazılarda ise saray bölümü ve Sinan Bey Hamamı’nın yanında bulanan sarnıçlara su taşıyan pişmiş topraktan yapılmış künklerden (su borusu) oluşan su dağıtım sistemi bulundu.
Bitlis İl Kültür ve Turizm Müdürü Ali Fuat Eker, su dağıtım sisteminin tam olarak ortaya çıkarılması için yapılan kazıların devam ettiğini söyledi. Kalenin temiz su ihtiyacının nasıl karşılandığının bilimsel olarak ortaya çıkarıldığını belirten Eker, “Kazılar, Ahlat Müze Müdürlüğümüzün başkanlığında yürütülüyor. 2023 yılı sonunda Eren Holding’le bir sponsorluk anlaşması yaptık. Bu kazılarımızı hızlandırdı. 5 yılık olan bu sponsorluk anlaşmasının ilk yılını tamamladık. Saray bölgesindeki kazılarda günlük yaşama dair çeşitli objeler bulunmuştu. Bu yılki bulgular arasında ise künk sistemi dediğimiz dönemin su tesisatı ortaya çıkarıldı. Kalenin kuzey kısmından, Duav kaynağından su kemerleri ile getirilen temiz su, kale duvarlarından getirilen bu tesisatla hem saray kısmına yakın olan sarnıca hem de Sinan Bey Hamamı’nın yanında bulunan sarnıca temiz su taşımış. Bu sistemle de kalenin su ihtiyacı giderilmiş. Ayrıca Sinan Bey Hamamı’nın yapımı 1530-1540 yılarında olduğu için bu künk sisteminin de bu tarihte yapıldığını düşünüyoruz. Önümüzdeki 3-4 yıl içerisinde kazılarımızı bitirip, restorasyonumuzu da bitirdikten sonra kaleyi ziyaretçilere açmayı düşünüyoruz” dedi.
